Doğal gaz nedir?

Fosil yakıtlar grubundan hidrokarbon esaslı doğalgaz,yer altında gözenekli kayaların boşluklarına sıkışmış olarak ya da petrol yataklarının üzerinde gaz halinde büyük hacimler şeklinde bulunur. Doğalgaz; %95 metan, az miktarda da etan, propan atom, bütan ve karbondioksitten oluşan renksiz,kokusuz ve havadan hafif bir gazdır.Doğalgaz kokusuz olduğundan kaçakların fark edilebilmesi için özel olarak kokulandırılır.Bu amaçla THT(tetra hidro teofen) ve / veya TBM(tersiyer bütil merkaptan)kullanılır.Karışımın içinde %95 yada daha yüksek bulunan metan gazının özelliği kimyasal yapısı en basit ve karbon içeriği en düşük olan hidrokarbon gazı olmasıdır.Metan molekülü 1 karbon 4 hidrojen atomundan oluşur.Kimyasal yapısının basit olması nedeniyle yanma işlemi kolaydır ve tam yanma gerçekleşir.Dolaysıyla;duman,is,kurum,ve kül oluşturmaz.Yanması en kolay ayarlanabilen ve yanma verimliliği en yüksek olan yakıttır.Bu özelliği kullanım kolaylığı ve ekonomisi sağlar.Karbon içeriğinin düşük olması nedeniyle atmosferde sera etkisi oluşturan ve insan sağlığı bakımından zehirleyici olan karbondioksit gazı emisyonu,katı yakıtlara göre 1/3 ve sıvı yakıtlara göre ½ oranındadır.

Dünya da doğalgaz

Çeşitli kimyasal ürünlerin başlıca hammaddesi olan doğalgaz dünya enerji tüketiminin önemli bölümünü karşılamaktadır.Doğalgazın geçmişi yüzlerce yıl öncesine dayanmaktadır.Tarihsel kaynaklar doğalgazın ilk kez M.Ö. 900 lerde Çin de kullanıldığını göstermektedir.Taşınması, işlenmesi ve stoklanması kolay olan doğalgaz yaygın kullanımı ise 1790’da İngiltere de başladı.Boru hattı taşımacılığıyla birlikte 1920 lerde artan doğalgaz kullanımı 2.Dünya savaşından sonra daha da gelişti.Doğalgaz enerji üretim sektöründe ilk kez Amerika da kullanılmaya başladı.1950li yıllarda doğalgazı dünyada enerji tüketimindeki oranı %10u geçmiyordu.Günümüzde ise enerji tüketiminin %24ü doğalgazla karşılanmaktadır. Dünyada bilinen doğalgaz rezervlerinin yaklaşık 70 yıllık ömrü olduğu tahmin edilmektedir.Bilinen doğalgaz rezervleri petrol rezervlerine eş değerdir.

Türkiye'de Doğalgaz

Türkiye’de doğalgazın varlığı 1970 yılında Kırklareli Kurumlar bölgesinde tespit edilerek,1976 yılında Pınarhisar Çimento Fabrikası’nda kullanılmaya başlandı.1975 yılında Mardin Çamurlu sahasında bulunan dogalgaz 1982 yılında Mardin Çimento Fabrikası’na verildi.Kaynaklardaki rezervlerin sınırlı olması tüketimin genişlemesini önledi.

Doğalgazın sanayi ve şehir şebekelerinde kullanımı çalışmalarına, 84/8806 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla 1984 yılında SSCB ile imzalanan doğalgaz sevkıyatı anlaşmasının ardından başlandı.Doğalgaz şehir içi evsel ve ticari olarak ilk kez 1988’de Ankara’da kullanıldı.1992 yılında İstanbul’da Bursa’da,Eskişehir’de, İzmit’te doğalgaz pazarı genişledi.

Türkiye’de tüketime sunulan yıllık doğalgaz miktarı,imzalanan anlaşmalarla 2005 yılında 40 milyar m³;2010 yılında 55 milyar m³ mertebesine ulaşması beklenmektedir. Özellikle evsel kullanımda doğalgazın kesilmesi riski yoktur.Gazın büyük bir kısmı sanayide kullanılmaktadır ve gaz dağıtım firmaları sanayideki aboneleri ile özel bir sözleşme yaparak olası bir gaz arzı sıkıntısında sanayiye verdiği gaz miktarını azaltıp bunu konutlara vermektedir.Böyle bir durum,bugün için çok az bir ihtimaldir,çünkü ülkemizde gaz arzı talepten fazladır.

Türkiye’de de sınırlı bir miktarda doğalgaz çıkmakta ve kullanıma sunulmaktadır. Türkiye doğal gazı esas olarak Rusya ve İran’dan boru hatlarıyla,Cezayir ve Nijerya’dan sıvılaştırılmış (LNG)olarak deniz yoluyla satın almaktadır.Ayrıca Azerbaycan ve Türkmenistan ile doğalgaz temini için anlaşmalar yapmıştır.

Türkiye,enerji uzmanları tarafından dünyanın en hızlı gelişen on pazarından biri olarak gösterilmektedir.Ekonomik büyüme ve sınırlı doğal kaynaklar,ülkemizin enerji ithali gereksimini arttırmaktadır.Türkiye stratejik konumu gereği Ortadoğu ve Hazar Denizi doğalgaz üretim alanları ile Avrupa tüketim pazarı arasında köprüdür.

(a)