Doğal Gaz'a geçiş ve kullanım...

Doğalgaza geçişte binalarda yapılması gerekenler nelerdir?

- Doğalgaz Kullanılacak Alanda Teknik Inceleme:Sistemin kurulacağı yerde ısı ihtiyacı,cihaz seçimi,havalandırma sisteminin belirlenmesi,baca uygunluğu gibi dönüşümle alakalı teknik konularda inceleme yapılır.
- Kalorifer Kazanlarında Dönüşüm:Mevcut (kömür - fuel oil) kazanlar inceletilerek bu kazanlarda dönüşüm yapılabileceği gibi,yeni doğalgazlı kazanda monte ettirilebilir.Isı kapasitesi ve mevcut radyatörlerler de göz önünde bulundurulmalıdır.
- Baca Dönüşümü:Diğer yakıtların kullanıldığı binalarda bacalar geniş olduğundan, doğalgaza geçişte baca kesitlerinin daraltılması gerekmektedir.Çünkü bacanın eski haliyle kullanılması bacada yoğuşmaya neden olur.Bu durum bacada hasarlara ve kazan borularında çürümeye yol açar.

Kullanım Alanları

Merkezi Isıtma Amaçlı Kullanım

Merkezi sistem birden fazla bağımsız bölümün bir kazan dairesinden ısıtılmasıdır.
Genellikle 12 veya daha fazla bağımsız bölüm içeren binalarda ilk yatırım maliyeti ve tesisatın işletme şartları açısından tavsiye edilir.
Doğalgaz kullanımında merkezi ısıtma kalorifer kazanı,brülör,otomatik kontrol sistemi,sirkülasyon pompası,emniyet donanımları,vana, pompa,doğalgaz sayacı,izolasyon,borulama,baca,tesisat armatürleri,gibi temel unsurlardan oluşan bir sistemdir.
Doğalgaz yakıldığında duman gazları ile
birlikte su buharı ortaya çıkmaktadır.Duman gazlarındaki su buharının kazan içinde yoğuşması kazanın ömrünü kısaltan en önemli faktördür.Yoğuşan su buharı asidiktir ve metal malzemede tahribata neden olur.Bu nedenle merkezi ısıtma sistemlerinde kullanılan kazanlarda yoğuşma kontrol altına alınmalıdır.Bu ise otomatik kontrol vasıtasıyla dönüş suyunun kontrolü ile gerçekleşir.
Ilk yatırım ve işletme maliyeti düşüktür.Özellikle otomatik kontrol ilavesi ile sistem daha kontrollü hale geldiği için işletme maliyeti daha da düşecektir.Ayrıca ısınma tek noktadan olduğu için daha emniyetlidir.


Merkezi ısıtma sisteminin ana elemanları kazan ve brülörlerdir.

Çelik kazanlar

Çelik esnek bir malzeme olduğu için ısı tekniğinde en uygun malzeme olarak bilinmektedir.Yüksek ısıl gerilimlere dayandığından çatlama riski yoktur.Çelik kazanların uluslararası standartlara uygunluk şartı aranmalı, doğalgaza uygun dizayn edilmiş olmalıdır. Fiyatları diğer seçeneklere göre ucuz,tamiratı daha kolay ve kireçlenme riski düşüktür.

Blok olarak üretildikleri için nakliyeleri,dar yere sokulmaları dökme dilimli kazanlar gibi kolay değildir.

Çelik kazanlar TSE 497, TSE 4040, TSE 4041(ısıl verim, kapasite)satandartlarına uygun olmalıdır.

Döküm kazanlar

Çelik kazanın kazan dairesine taşınamadığı durumlarda dilimler halinde döküm kazan kullanılabilir.Dilimlerin montajı mutlaka uzman kişilerce yapılmalıdır.Ömürleri uzundur, pahalıdırlar, kullanımdan kaynaklanan döküm çatlakları tamir edilemeyeceğinden dilim değişimi gerekir,dilim ilavesi ile kapasite artırımı mümkündür.Döküm gevrek bir malzeme olduğundan uygun olmayan kullanım ve işletme koşullarında çatlama riski vardır.
Döküm kazanların ithal edildiğinde,DIN 1691 ve 4702 normuna yerli kazanlarında TSE 430,4040,4041 (ısıl verim) satndartına uygun olması gerekir.

Yoğuşmalı kazanlar

Duman gazlarında bulunan su buharının kazan içerisinde yoğuşması kazan ömrünü olumsuz etkilediğinden engellenmek istenir.Bu nedenle su buharı duman gazı ile birlikte bacadan atmosfere atılır.

Ancak bu su buharı bir enerji taşımaktadır ve klasik tip sıcak su kazanlarında bu enerjiden faydalanmak mümkün değildir.
Günümüzde bu enerjiden de faydalanmanın yolları bulunmuştur.Yoğuşmalı kazanlar duman gazında bulunan su buharını yoğunlaştırarak ve baca gazı sıcaklığını düşürerek ilave enerji kazanır.
Yoğuşmalı kazanlarda baca gazındaki su buharının yoğuşturulması için gazların temas ettikleri yüzeylerin sıcaklıkları baca gazı yoğuşma sıcaklığı değerinin altında olmalıdır.Aksi halde bir yoğuşma olmaz. O halde yoğuşmalı kazanların etkin bir şekilde kullanılması için,sistem su sıcaklıkları yoğuşma sıcaklıklarının altında olmalıdır.

Doğalgazda kullanılan brülörler de şu şekilde sınıflandırılır.

Üflemeli Brülörler

Dökme dilimli kazanlarda dilim ilavesiyle kapasite yükseltilmesinde brülör değişimi gerekmeyebilir.Bu tip brülörlerde yanma havası bir fan vasıtasıyla alınır. Üflemeli brülörlü kazanlarda brülör değişimi vasıtasıyla yakıt tipi rahatlıkla değiştirilebilmektedir.Merkezi kazan sistemlerinde mutlaka 2 - 3 kademeli ve modülasyonlu brülörler tercih edilmelidir.Tek kademeli brülörler daha küçük kapasitelerde (örneğin 70 kw altında)tercih edilebilir.
Havalandırmanın rahat olmadığı kazan dairelerinde tercih edilmelidir, gürültüleri fazladır,hareketli parçaları olduğundan arıza ihtimali daha fazladır,bağlandığı kazandan söküldüğünde kazandan başka bir yakıt yakabilir.

Atmosferik Brülörler

Yakma sistemi evlerimizde sofbenin aynısıdır,gürültü yok denecek kadar azdır, bu tip brülörler doğalgaz ve LPG yakarlar,kazan dairesi havalandırmasının iyi olması gerekir,baca bağlantısının rahat olması gerekir,arıza ihtimali yok gibidir.

Alevsiz Brülörler

Seramik fiber yanma kafası dolayısıyla alevsiz yanma teknolojisine sahip bir brülördür.Yalnızca kendisine özel kazanlarda kullanılabilir.Özel bir brülördür.

Çift Yakıtlı Brülörler

Hem fuel oil hem de gaz yakabilen brülörler olup,gazın kesilmesi halinde fuel oil ile çalışma imkanı sağlar.Kesintisiz çalışmak zorunda olan endüstriyel tesislerde tercih edilirler.

Kişilerin ısıtma cihazlarını yaşadıkları mahalde kendi konfor ve istekleri doğrultusunda kullanarak ısınma şeklidir.
Bireysel ısıtmada genel olark ilk yatırım maliyeti merkezi sisteme göre daha yüksek olmasının yanısıra işletme maliyeti de,cihazların ulaştığı verim değerlerinin düşük olması nedeniyle daha yüksektir.

Tercih edilmesinin başlıca nedeni yakıt ücretlerinin kişiye özel olarak ödenmesidir.

Her dairenin bağımsız ısıtılması anlamına gelen bireysel kullanıma yönelik ısıma sistemlerini kombiler,kat kaloriferi ve sobalı ısıtma sistemleri ve şömineler oluşturmaktadır.


Kat Kaloriferleri

Kat kaloriferleri,kazan içindeki suyun istenilen sıcaklıkta ısıtılması ve bunun bir pompa vasıtasıyla radyatörlerde dolaştırılması ile mekanınısıtılmasını sağlayan cihazlardır.

Kat kaloriferli sistemlerde kullanılan yakma sistemi,Kat Kalorifer kazanı,Çelik Kazan,Çelik Dumanlı Borulu Kazan,Döküm Kazan olarak sınıflandırılır.

Kat kalorifer kazanları tamamen doğalgaza uygun dizayn edilmiş olabileceği gibi mevcut mazotlu kat kalorifer kazanlarının doğalgaza dönüşümü de mümkün olabilir.

Kat kaloriferlerinin kazanları hem atmosferik hem de üflemeli brülörlü olabilir. Boylerli tip cihazlarla sıcak su teminide sağlanabilmektedir.

(a)

Doğalgaz'ın avantajları, dezavantajları..

Avantajları

Doğalgazı tercih etmenin bir çok sebebi vardır bunlar;
- Doğalgaz çevre dostudur.Çevreye saygılı,havayı kirletmeyen,doğaya zarar vermeyen çevreci bir enerji kaynağıdır.Yandığı zaman çevreye zararlı olan kül, yanmamış hidrokarbonlar,kükürt oksitleri gibi atık maddeler meydana getirmemektedir.Zararlı karbonmonoksit ve azotoksit emisyonları diğer yakıt türlerine göre daha düşüktür. Kısacası; doğanın,çevrenin ve dolayısıyla insan geleceğinin ciddi bir sigortasıdır.
- Doğalgaz her an kullanıma hazırdır.
- Doğalgaz ekonomiktir.Yanma veriminin diğer yakıtlara göre daha çok olması,buna karşı yakıt kaybının az olması doğalgaz kullanımını ekonomik kılmaktadır.
- Doğalgaz havadan hafiftir.Gaz kaçakları hava ile karışmadan önce yükseklerde toplanır ve havalandırma bacalarından kolaylıkla dışarı atılabilir.
- Doğalgaz kuru bir gaz olduğu için içinde su buharı bulunmaz.
- Doğalgaz zehirsizdir.Solunduğunda, zehirlenme ve öldürme etkisine sahip değildir.Yanlız yanma ürünü gazlar ortama yayılırsa diğer yakıtlarda olduğu gibi içerisinde CO nedeniyle zehirleme yapabilir. Cihazlar, banyo,yatak odası dibi kapalı mekanlara gazlı cihaz taktırılmamalıdır. Cihazlar hava alabilen mutfak, kapalı balkon, koridor gibi bölümlere yerleştirilmelidir.
- Doğalgaz temizdir.Kurum,is gibi atık ürünler ortaya çıkmadığı için ev ve cihazlar temiz kalmaktadır.
- Doğalgaz önceden sipariş verme gerektirmez.
- Doğalgaz depolama yeri gerektirmez.Yakıt depolama gereksinimi olmadığından uygun olan yerlere kazan monte edilebilir.Kazanlar fazla yer kaplamadığından alan kaybı olmamaktadır.
- Doğalgazda her daire ayrı gaz kullandığı için ne kadar gaz tüketildiği kolaylıkla belirlenir.Kullanıldıktan sonra ödeme yapıldığından,önceden ödeme gerektirmez.
- Doğalgazlı sistemlerde yanma olayı kontrol edilebildiği için yakıt kaybı çok azdır.
- Doğalgaz hava ile çok iyi karıştığından yanma verimi yüksektir.
- Doğalgazda ön yakıt masrafı yoktur,alev boyu fuel oil ve kömüre göre daha kısadır.
- Diğer yakıtların kullanıldığı cihazlar yanma ürünü olarak kükürt içerdiğinden baca gazlarının suyun yoğunlaşma noktasına kadar soğutulması ve böylece suyun gizli ısısından faydalanılması imkanı yokken,doğalgazda ekonomizer ilave edilerek baca sıcaklığı 56 °C dereceye kadar indirilebilir.
- Doğalgazda yanma için hava en azdır.Bu oran kömürde % 20-30 fuel oil de % 10-20 doğalgazda ise % 5- 15 dir.
- Doğalgazın temiz olması ve içerisinde kükürt bulunmamasından dolayı sanayi sektöründe doğrudan kullanılabilir.Aynı zamanda sanayi sektöründe sistem verimini artırarak kalitesinin yükselmesini sağlar.
- Ham petrole alternatif bir yakıt olarak dış enerji çeşitliliği açısından stratejik bir avantaj sağlar.
-Tesis çok az bakım ve denetleme gerektirir.
-Doğalgaz çok amaçlı kullanıma sahiptir.Konutlarda ısınma,sıcak su ve pişirme amacıyla kullanılabilmektedir.
-Doğalgaz sessiz ve gözden uzak yer altı boru şebekesiyle 365 gün / 24 saat kesintisiz ve emniyetli olarak dağıtılmaktadır.

Dezavantajları

Ülkemizde doğalgaz yok denecek kadar az olduğundan,tümüyle dışa bağımlı bir sektör meydana getirmektedir.
Kapalı hacimlerde %5-15 oranında hava ile karışım oluşturduğunda küçük bir kıvılcımla patlayabilen ve büyük hasar oluşturabilen bir yakıttır.
Doğalgaz kullanımında güvenlik,kalite,bilinç ve organizasyon çok önemlidir. Standart dışı ve dikkatsiz kullanımı çok büyük tehlikeler doğurabileceğinden denetimin dikkatli ve hassasiyetle yapılmasıdır.

(a)

Kombi Seçim Kriterleri

Kombi kat Kaloriferlerinin seçim kriterleri ve montaj kuralları

Doğalgaz ve Lpg yakmak üzere geliştirilmiş olan kombi kat kaloriferlerinin ülkemizdeki kullanımı gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır
Kombilerin en önemli avantajı,kullanıcıya arzu ettiği konfor koşullarını bağımsız olarak temin edebilme serbestliği sağlamasıdır.Diğer önemli avantajı ise ısının aynı konut içerisinde üretilip tüketilmesi sayesinde istenilmeyen ısı kayıplarının minumum düzeyde kalması ve kullanımının ekonomik olmasıdır. En önemli dezavantajı ise ilk yatırım maliyetinin özellikle çok daireli apartmanlarda merkezi ısıtma sistemlerine göre yüksek olmasıdır.İşlevsel özellikleri bir takım farklılıklar içeren kombi cihazlarının seçiminde yapılan hatalar ısınma sorunları oluştururken yakıt tüketimini de olumsuz yönde etkilemektedir.Montajlarda yapılan hatalar ise işletme esnasında cihazlarda karşılaşılan sorunları artırmakla birlikte sonu ölümle bitebilen müessif olaylara neden olabilmektedir.

Kombi kat kaloriferi yatırımının hem tekniğe uygun, hem de ekonomik olarak gerçekleştirebilmesi için aşağıdaki belirtilen kriterlerin göz önünde bulundurulması gerekir.

Cihaz Seçimi

Mahal koşulları,ısıtma sisteminin özellikleri ve kullanıcının ihtiyaçları gözününde bulundurularak yapılmalıdır.Yanlış cihaz seçimi ilk yatırım maliyetini gereksiz yere artmasına,ayrıca işletme problemleri yanında yakıt sarfiyatının da yükselmesine neden olacaktır.

Cihaz Montajı

Emniyetli bir yanma ve güvenli kulanım için mutlaka uluslar arası standartlara ve ilgili gaz idaresinin şartnamelerine uyulmalıdır.Cihaz ve tesisat montajı standartlara uygun yapılmadığı taktirde işletmeye alma ve çalışma esnasında istenilmeyen sorunlarla veya daha da kötüsü messif olaylarla karşılaşabileceği unutulmamalıdır.

Eğitim ve Tecrübe

Cihaz seçimi ve montajında kullanılan teknik elemanlar konusunda deneyimli ve eğitilmiş olmalıdır.

Kombi Cihazlarının seçim kriterleri nelerdir?

Mahal koşulları

Mahalin hacmi

Bacalı veya fanlı kombi cihazları açık yanma hücrelidirler.Yanma işlemini ortam havasını kullanarak yerine getirdikleri için bu tip cihazların monte edildiği mahaller,minimum 10-12 m³ hacminde olmalıdır.

Havalandırma Durumu

Bacalı ve fanlı cihazlar,içinde bulundukları mahalin havasını kullandıklarından bulundukları hacimler yeterli havalandırmaya sahip olmalıdır.Mahal uygun kesite sahip bir iç mahalden sürekli olarak havalandırmalıdır. Menfez kesitleri cihaz kapasitesine bağlıdır.Ve 24,000 kcal/h’lık bir cihaz için 130cm² dir

Hermetik cihazların monte edildiği mahale havalandırma menfezi konulmasına gerek yoktur.Çünkü bu tip cihazlar sanip oldukları özel baca kiti vasıtasıyla, yanma için gerekli taze havayı doğrudan dış atmosferden alır ve eğzoz gazını yine aynı set vasıtasıyla dış ortama tahliye ederler.
Bacalı tip cihaz özel bir uygulama ile dolap ve kapalı bir hücre içerisine monte edilecekse bu durumda bu bölümün üst ve alt seviyelerinde çekiş ve taze hava gereksinimi için sırayla 32-65cm² kesitlerinde birer adet menfez bulundurulmalıdır.

Baca durumu

Bacalı cihazların monte edileceği mahalde çekişi iyi,uygun kesite sahip müstakil veya şönt tip bir baca bulunmalıdır.Cihazların bacaya bağlantısında standartların öngördüğü kriterlere uyulmalıdır.Baca bağlantı borusu bacaya tam sızdırmaz olarak bağlamalıdır.Hermetik ve fanlı cihazlar için baca gereksinimi yoktur.Ancak fanlı cihazlarda atık gaz seti,hermetik cihazlarda ise baca kiti uygun konumda ve ölçüde monte edilmelidir.

Hermetik cihazlarda atık gaz setinin çıkış noktası bir başka kombinin çıkış setine açılabilir pencere veya herhangi bir hava menfizine 100cm’den daha yakın olmamalıdır.Bu konuyla ilgili olarak standartlarda öngörülen detay uygulama kurallarına riayet edilmelidir.

Cihazları duman kanalı ve atık gaz çıkış setlerinin yanabilir malzemelerden uzaklığı minimum 5cm olmalıdır.

Bacalı tip kombiler, müstakil bacalı apartmanlarda yukarıdan aşağıya doğru maksimum 5 kata kadar şönt bacalı apartmanlarda ise yine yukarıdan aşağıya doğru maksimum 10 kata kadar uygulanabilir.Daha fazla kat içeren yüksek apartmanlarda ise yine bu sınırları aşan alt katlara Hermetik kombi uygulamak zorundadır.

Isı Kaybı

Kombinin monte edileceği konutun ısı kaybı,içinde bulunulan bölgenin iklim koşulları ve binanın yalıtımı dikkate alınarak konfor koşullarını sağlayacak şekilde hesaplanmalıdır.Kombiler genellikle 20,000 kcal/h ve 25,000 kcal/h kapasitelerinde üretilirler.Konutun hesaplanan ısı ihtiyacı dikkate alınarak uygun kapasiteli cihaz belirlenmelidir.

Kritik devre basınç kaybı

Kombilerde kullanılan sirkülasyon pompaları genellikle 3 devirlidir.Sirkülasyon pompasının debisi konutun ısı ihtiyacını, basma ve yüksekliği ise kalorifer tesisatındaki direnci yenerek nitelikle olmalıdır.Cihaz iç direnci ile kritik devre basınç kaybı toplamı pompanın manometrik basma yüksekliğinden düşük olmalıdır.Aksi takdirde kalorifer tesisatındaki yetersiz sirkülasyon ve ısınamama sorunlarıyla karşılaşılır.Bu nedenle kullanılacak kombinin sirkülasyon pompası karakteristik değerlerini tesisata uygunluğu kontrol edilmelidir.Ayrıca cihaz montajı yapıldıktan sonra,ısıtma tesisatının toplam direnci dikkate alınarak sirkülasyon pompasının çalışma kademesi uygun devre ayarlanmalıdır.

Tesisat su hacmi ve genleşen su miktarı

Kalorifer tesisatında genleşen su miktarı,kombi cihazı içerisendeki genleşme tankı kapasitesi ile yakından ilgilidir. Tesisat suyunun ısınması sonucu oluşan genleşmenin tank tarafından kompanze edilmesi gerekir. Kombilerde kullanılan genleşme tankı hacmi cihaz kapasitesine göre 6-10 litre arasında değişmektedir. Tesisattaki toplam su miktarı ise radyatör cinsi, boru çapı metrajı ile yakın ilişkilidir.Kombi cihazlarının monte edileceği konutlarda tesisattaki toplam su miktarı maksimum 220 litreyi aşmamalıdır.Bu nedenle kombi cihazlarının yeni konutlarda gerek yakıt tasarrufu gerekse genleşmenin konpanze edilmesi amacıyla düşük su hacimli radyatörlerin kullanımı tercih edilmelidir.Tesisatta mevcut radyatörler kullanılacaksa tesisat su hacminin cihazın genleşme tankı kapasitesine göre uygunluğu kontrol edilmelidir.

Cihazın modeli,ateşleme şekli

Bacalı,fanlı ve hermetik kombilerin ateşleme türüne göre pilot alevli ve elektronik ateşlemeli modelleri mevcuttur.Pilot alevli cihazlarda çalışma konumunda pilot sürekli yandığından ihmal edilecek düzeyde de olsa ilave bir gaz tüketimi söz konusudur.Elektronik ateşlemeli cihazlarda ise ısıya veya sıcak suya ihtiyaç duyulduğunda ana yakıcı otomatik olarak devreye girmektedir.Bu nedenle elektronik ateşlemeli cihazların kullanımı daha konforlu, yakıt tüketimi daha ekonomiktir. Ancak elektronik ateşlemeli kombilerin ilk yatırım maliyeti biraz daha yüksektir.
Ateşleme türüne göre hangi cihazın seçilmesi gerektiği kararında teknik bir sınırlama yoktur.Bu karar tamamıyla kullanıcının arzusu ve tercihine göre verilmelidir.

Cihaz ve tesisat montajında dikkat edilecek hususlar

Kombi cihazları üretim ve uygulama teknolojileri gereği bacalı,hermetik ve fanlı olmak üzere üç farklı modelde üretilir.Ve piyasaya sunulurlar. Işlevsel özellikleri gereği her üç tip cihazın monte edilebileceği mahaller ile ilgili sınırlamalar ve tesisat montajlarına ilişkin kurallar uluslar arası standartlarda tanımlanmıştır.

Genel Hususlar

- Cihaz ve tesisat montajı,ilgili firmanın montaj kitapçıklarına ve ilgili gaz idarelerinin uygulama prosedürlerine göre yapılmalıdır.
- Tesisat ve cihaz montajını yapacak ustalar,ilgili firma ve gaz kuruluşlarının eğitimlerine katılmış, doğalgaz tesisatı uygulamaları konusunda deneyimli olmalıdır.
- Montajda kullanılacak malzemelerin gözle muayenesi yapılmalı, montaj öncesi kir,pas ve çapaklardan arındırılmalıdır.
- Montajda kullanılacak kalorifer ve gaz tesisatı boruları montaj öncesi antipas boya,montaj sonrası ise uygun renkle boyanmalıdır.
- Kombi kat kaloriferlerinin monte edileceği mahalle düz satıhlı, cihaz boyutlarına uygun ölçülere sahip, bir düşey duvar bulunmalıdır. Eğer cihaz, yanabilir malzemeden yapılmış bir duvar üzerine monte edilecekse, duvar mutlaka ısıya dayanıklı bir malzeme ile korunmalıdır.
- Cihaz, pilot alevi görülebilecek, kontrol ve kumanda sistemlerinde rahatlıkla müdahale edebilecek şekilde yerden yaklaşık 1,5 metre yüksekliğe monte edilmelidir.
- Kombi kat kaloriferine servis ve bakım hizmetlerinin rahatlıkla verilebilmesi için cihaz önden minimum 45cm, yan taraflardan ise 6cm boşluk kalacak şekilde duvara monte edilmelidir.
- Cihaz özel bir askı tertibatı ile uygun bağlantı parçaları( vida, dubel, vb.)kullanılarak sağlam bir şekilde duvara monte edilmelidir.
- Bacalı kombilerin duman kanalı sağlam bir şekilde bacaya tutturulmalı, baca giriş kısmı alçı ile sıvanmalı ve tam sızdırmazlık sağlanmalıdır.
- Cihaz elektrik fişi mutlaka topraklı bir prize bağlanmalıdır.
- Montaj sonrası bütün sistemin montaj kontrolü yapılmalı ve uygunluğu kanıtlanmalıdır.Gaz hattı,ısıtma ve sıcak su devresi, havalandırma, topraklama, elektrik, ve baca atış sisteminin kontrolü yapılmadan cihaz kesinlikle işletmeye alınmamalıdır.Hermetik cihazları baca kiti montajlarında her ne koşul altında olursa olsun kiriş veya kolon gibi binaya ait taşıyıcı unsunlar delinmemelidir.

Kombi Cihazları Nerelere Monte Edilebilir ?

A) Bacalı Cihazlar

- Taze hava temini yeterli,
- Minimum 10-12 m³ hacminde,
- Çekici iyi şönt veya müstakil bacası olan mutfak, veya özel cihaz odası gibi mahallere

B) Fanlı Cihazlar

- Taze hava temini yeterli,
- Minimum 10-12m³ hacminde,
- Dış ortama azami 3m mesafedeki mutfak, kapalı balkon yada özel cihaz odası gibi mahallere

C) Hermetik Cihazlar

- Dış ortamda yeterli taze hava sirkülasyonu olan,
- Dış ortam azami 3m mesafedeki mutfak, kapalı balkon, veya özel cihaz odası gibi mahallere

Kombi Cihazları Nerelere Monte Edilmez ?

A) Bacalı ve Fanlı Cihazlar

- Banyo,
- Yatak odası,
- Açık balkonlara,
Kesinlikle monte edilmemelidir. !!!

B) Hermetik Cihazlar

- Baca kiti aydınlığa verilen mahallere,
- Açık balkonlara.
Kesinlikle monte edilmemelidir.!!!

Gaz Tesisatı Montajı

- Gaz hattında özel doğalgaz borusu kullanılmalıdır. Gaz tesisatı fittingsli yapılacaksa bağlantı yerlerinde keten ve sızdırmazlık macunu kullanılmalıdır.
- Doğalgaz tesisatında kullanılacak borunun çapı ve güzergahı onaylı projeye uygun olmalıdır. Gaz boru çapı cihaz gaz giriş ölçüsünden daha küçük olmamalıdır.
- Gaz tesisatının sızdırmazlık testi yapılmadan ve uygunluğu kontrol edilmeden cihaz işletmeye alınmamalıdır. Gaz hattı sızdırmazlık kontrolü gaz sayacı ile cihaz gaz vanası, ve gaz vanası ile gaz bloğu arasında ayrı ayrı yapılmalıdır.
- Kombi girişine gaz açma / kapama amacıyla mutlaka bir adet küresel doğalgaz vanası konulmalıdır,
- Gaz boruları dolap içlerinden lambri arkasından kartonpiyer altından geçirilmez. Mutlaka açıktan çekilmek zorundadır.
- Gaz borusunun geçiş güzergahı konusunda ilgili gaz idaresinin şartnamesine uyulmalıdır.

Isıtma ve Kullanım Sıcak Su Devresi Montajı

- Kalorifer tesisatında siyah dikişli boru,kullanım suyu tesisatında ise galvaniz boru kullanılmalıdır.
- Soğuk su girişine bir adet açma kapama vanası ile soğuk su tesisatından gelecek pislikleri tutmak amacıyla bir adet filtre konulmalıdır.
- Kombinin kalorifer dönüş hattı üzerine bir adet pislik tutucu filtre konulmalıdır.
- Tesisat montaj konumuna göre üstten veya alttan dağıtım olabilir. Eğer ısıtma tesisatı üstten dağıtım ise tesisatın en üst noktasına otomatik hava tahliye pürjörü konulmalıdır.
- Her bir radyatörün giriş ve çıkışına radyatör vanası konulmalıdır dönüşe konulacak vananın reğlaj ayarı tip olması tavsiye edilir.
- Kullanım esnasında radyatörlerde olabilecek havanın tahliye edilebilmesi amacıyla her radyatör grubunda hava tahliye pürjörü olmalıdır.
- Herhangi bir nedenle tesisatta oluşacak aşırı genleşme neticesinde kalorifer tesisat suyu 3 bar emniyet ventilinden tahliye olacaktır.Mahalde kirliliğe neden olmamak için 3 bar emniyet ventilinin ucu uygun bir boru parçası ile drejana bağlanmalıdır.
- Kombi kalorifer tesisatındaki suyun zorunluluk halinde boşaltılması gerekebilir. Bu amaçla; kalorifer tesisatının en alt seviyesindeki uygun noktaya
( genellikle banyo)boşaltma musluğu takılmalı ve en yakın gidere bağlantısı yapılmalıdır.
- Kombinin kullanım sıcak su devresi bulaşık ve çamaşır makinelerini de besliyorsa,uygun yerlere bağlantı muslukları monte edilmelidir.

Sonuç

Türkiye’de ısıtma sektörünün kombi cihazlarıyla tanışması,doğalgazın ülkemize gelmesi ile birlikte başlamış ve tip cihazların kullanımı özellikle 1989 yılından sonra yaygınlaşmıştır.Kombilerin seçimi ve montajları konusunda firmaların ve gaz kuruluşlarının farklı yaklaşımları ve uygulamaları söz konusudur.Yanlış cihaz seçimleri ve uygun tarzda yapılmayan montajlar kullanıcının mevcut sistemlerden beklentilerini karışılayamamasına neden olmakla birlikte,işletmeye alma ve işletme safhasında bir çok problemle karşılaşılmamasına ve hatta ne yazık ki ölümcül olayların meydana gelmesine neden olmaktadır.Bu durum özellikle kullanıcıları mağdur etmektedir.

Dolayısıyla satıcı ve montajcı firmalar olarak uluslar arası standartlarda öngörülen montaj kurallarından hiçbir şekilde taviz verilmemeli,yerel gaz idareleri illere göre farklı doğalgaz dönüşüm şartnamesi uygulamak yerine ortak bir şartname uygulamasına geçilmelidir.

(a)

Doğal Gaz Sobalı Sistemler

Doğalgaz sobaları öncelikle en çok kullanılan odaya takılıp daha sonra koşullar uygun olduğunda diğer odalara da takılabilmesi açısından dar gelirli ailelere uygun bir çözüm olarak önerilebilir.
Sobalıların tipi odaların konumuna, büyüklüğüne ve baca durumuna göre belirlenmelidir. Kombilerde olduğu gibi sobalar bacalı ve hermetik olmak üzere iki türlüdür. Bacalı sobalar mutlaka bacaya bağlanmalıdır ve baca bağlantıları kısa tutulmalıdır. Bu sobalar 8 m³ den küçük hacimlere yerleştirilmemelidir. Bacalı sobalar 6.000-12.000 kcal/h kapasite aralığındaki tiplerde üretilebilmektedir. Hermetik sobalar ise bacaya ihtiyaç göstermezler. Dış duvara monte edilen hermetik sobalar özel bacası sayesinde yanma havasını dışardan alıp, baca gazlarını da dışarıya verirler. Mahal kısıtlaması gerektirmeden atmosfere bakan her hangi bir duvara monte edilebilir.
Dış görünüşleri dekoratif olan sobalar, üzerindeki termostat düğmesi sayesinde ayarladığınız sıcaklığa uygun olarak çalışırlar.
Otomatik ateşlemelidirler. Alev söndüren otomatik emniyet sistemi mevcuttur.

Şömineler

Dekoratif amaçlı olup, daha çok salon ve oturma odası gibi alanların ısıtılmasında kullanılır.

Sıcak su amaçlı kullanım

Bu grupta şofben ve kombileri sayabiliriz.
Doğalgazlı şofbenler veya kombiler sıcak su kullanım yerine ve bacaya yakın bir yere monte edilmelidir. Merkezi sıcak su sistemlerinde kazan yardımıyla boylerdeki su ısıtılarak depolanır, ihtiyaç anında kullanılır ve böylece sıcak su ihtiyacı karşılanır.

Pişirme amaçlı kullanım

Konutlarda pişirme amacıyla kullanılan cihazlar genellikle ocaklar ve fırınlardır. Şu anda kullanılan ocaklarda, yalnızca enjektör (ocak memeleri) değiştirilerek mutfaklarda doğalgaz kullanılabilir. Mutfağa gaz ulaşabilmesi için tesisat çekilmeli ve gaz emniyeti açısından havalandırma koşullarının sağlanması gerekmektedir.

(a)

Doğal Gaz'da Enerji Tasarrufu

Enerji Tasarufu Nasıl Sağlanır

*Binalarda; çatıda, pencere ve kapılarda, duvarlarda gerekli ısı yalıtımları yapılarak ısı kaybının en aza indirilmesi gerekmektedir.

*Oda sıcaklığını daha düşük seçmek ve işletmede bu düşük sıcaklığı sürekli kontrol edebilecek kontrol sistemine sahip olmak yakıt ekonomisi sağlar.

*Güneş alan pencereler temiz tutularak, güneşin pasif ısıtması sağlanmalıdır.

*Radyatörleri üzerleri ve önleri açık tutulmalıdır.

*Perdeler radyatörleri kapatmamalıdır.

*Dairelerde kullanılmayan mekanların radyatörleri kısılmalı veya kapatılmalıdır.

*Borulardaki ısı yalıtım kalınlıkları uygun değerlerde olmalıdır.

*Duvar içinden geçen boruların da sıcak su ve sirkülasyon olmak üzere hepsi izole edilmelidir.

*Duş başlıkları ve armatür seçilirken ekonomiye dikkat edilmelidir.

Merkezi Isıtma Sistemi Avantajları

*İlk yatırım maliyeti bireysel sisteme göre daha düşüktür.

*İşletme giderleri bireysel sisteme göre daha düşüktür.

*Ekonomik ömrü daha fazladır.

*Merkezi sistemde konforlu sıcak su temin edilirken, kombide alınan sıcak su miktarı sınırlı olup, birden fazla yerde kullanıldığında su sıcaklığı düşmektedir.Bireysel sistemde ancak boyler kullanımında yüksek sıcak su ihtiyacı karşılanabilir.

*Kombilerde verim daha düşük emisyon değeri ise yüksektir. Merkezi sistemde ise verim fazladır.

*Merkezi sistemde tadilatlar sadece kazan dairesinde olup, bireysel sistemde ise daire içinde tadilatlar yapıldığından ek masraflar getirecektir.

*Bireysel sistemde herkes kendi kullandığı gaz parasını ödediği için binada para toplama problemi de ortadan kalkmaktadır.

(a)

Doğal Gaz Kaçağı

Doğalgaz kaçağı ile karşılaşınca;

Evinizde ağır bir gaz kokusu duyarsanız, aslında kokusuz olan doğalgaz kaçak olması durumunda kolayca anlaşılabilmesi için çürük sarımsak kokusuyla kokulandırılmıştır. Benzer bir koku duyduğunuzda;

1-Bütün doğalgaz cihazlarını ve vanalarını kapatınız.
2- Kapı ve pencereleri açarak, havalandırmayı sağlayınız.
3- Ana vanayı kapatınız.
4- Elektrik düğmelerine dokunmayın, ekipmanlarını açıp kapatmayınız.Fişten çekmeyiniz.
5- Sigara içmeyiniz. Çakmak, kibrit ve ateş yakmayınız.
6- Komşunuzdan veya en yakın bir yerden doğalgaz acil hattını(187)nolu arayınız. 187’ye ulaşamama durumunda itfaiyeyi(110)nolu telefonu arayınız.
7- Kapı zilini kullanmayınız ve kullandırmayınız.
8- Kıvılcım çıkabileceği için telefonunuzu kullanmayınız.
9- Gaz kokusu olan mekanı derhal boşaltın.
10- Koku bodrumdan geliyorsa bodruma girmeyiniz.
11- Arızayı kendiniz gidermeye çalışmayınız.
12- Gaz cihazınızın yakınında hafif bir gaz kokusu varsa pilot ateşiniz arızalı demektir.
13 -Cihazınızı onarım için servise gösteriniz.
Apartman Boşluğunda Gaz Kokusu Duyarsanız Ne Yapmalısınız
1- Ortamı havalandırmak için binaya giriş kapısı ile aydınlığa açılan tüm pencereleri açınız.
2- Bina girişindeki ana doğalgaz giriş vanasını kapatınız.
3- Sigara içmeyiniz.Çakmak, kibrit ve ateş yakmayınız.
4- Elektrikli cihazları çalıştırmayınız.Çalışır durumda olanları kapatmayınız.
5- Elektrik düğmeleri ve kapı zillerini kullanmayınız.
6- Asansör vb. cihazları çalıştırmayınız.
7- Gaz kaçağının olduğu binada telefonları kullanmayınız.
8- Doğalgaz acil hattını(187)hemen arayın.
9- Apartman yöneticisine haber verin.

Binaların Dışında Gaz Kokusu Duyarsanız Ne Yapmalısınız;

1- Binaların dışında gaz kokusu algıladığınızda Doğalgaz acil (187) nolu telefona ihbar yapınız.
2- Bu mekanda ki insanları uyarınız.
3- Aşırı bir gaz kaçağı varsa o bölgenin elektriğini kestiriniz.
4- Bölgenin kordon altına alınmasını ve trafiğin durdurularak güvenlik önlemi alınmasını sağlayınız.


İhbar Verilirken Dikkat Edilecek Hususlar;

Adınız,soyadınız ve telefon numaranız
Gaz kokusu alınan bölgenin adresi ve tarifi
Gaz kokusunun yoğunluğu

Gaz Kullanım Güvenliğinde Dikkat Edilecek Hususlar;

a-Gaz yakan cihazlar bozuk olmamalıdır.
b-Gaz kaçağı yapmamalıdır.
c-Gaz tesisatı kaçak yapmayacak şekilde döşenmiş olmalıdır.
d-Konutlarda elektrik tesisatı mutlaka topraklı olmalıdır.

(a)

Doğal Gaz'da Emniyet Tedbirleri..

*Doğalgazda kullanılacak olan tüm malzemeler standartlara uyğun olmalı, montaj ve tadilatı uzman kişilerce yapılmalıdır.

*Tüm tesislerde elektrik hattı topraklı olmalı, doğalgaz hatlarında emniyet sistemleri kullanılmalıdır.

*Kazan dairelerinde kullanılan gaz alarm cihazları güvenliği tam olarak sağlamalıdır.

*Doğalgaz cihazının bulunduğu yerde mutlaka havalandırma yapılmalı, gerekirse menfez takılmalıdır.

*Kazan dairesinin kapıları ateşe dayanıklı olmalı içeriden dışarı doğru açılmalıdır.
Emniyetin maksimum düzeyde olabilmesi için sistemde ve cihazlarda gerekli elemanlar bulunmalıdır.
Bunlar:
-Hava Emiş Emniyeti

-Baca Sensörü

-Alev Sönme Emniyeti

-Otomatik Pürjör

-Emniyet Termostatı

-Kireç Önleme Sistemi

-Emniyet Ventili

-Minimum Su Basıncı Emniyeti

-Donma Emniyeti

-Otomatik By-pass Tertibatı

-Pompa ve Üç Yollu Vana Anti-Blokaj Sistemi

-Filtre Sistemi

-Gaz Kaçağı Dedektörü

-Sesli ve Işıklı Alarm

-Kontrol Sistemli Dedantör
-
-Emniyet Selonoidi

(a)

Doğal gaz nedir?

Fosil yakıtlar grubundan hidrokarbon esaslı doğalgaz,yer altında gözenekli kayaların boşluklarına sıkışmış olarak ya da petrol yataklarının üzerinde gaz halinde büyük hacimler şeklinde bulunur. Doğalgaz; %95 metan, az miktarda da etan, propan atom, bütan ve karbondioksitten oluşan renksiz,kokusuz ve havadan hafif bir gazdır.Doğalgaz kokusuz olduğundan kaçakların fark edilebilmesi için özel olarak kokulandırılır.Bu amaçla THT(tetra hidro teofen) ve / veya TBM(tersiyer bütil merkaptan)kullanılır.Karışımın içinde %95 yada daha yüksek bulunan metan gazının özelliği kimyasal yapısı en basit ve karbon içeriği en düşük olan hidrokarbon gazı olmasıdır.Metan molekülü 1 karbon 4 hidrojen atomundan oluşur.Kimyasal yapısının basit olması nedeniyle yanma işlemi kolaydır ve tam yanma gerçekleşir.Dolaysıyla;duman,is,kurum,ve kül oluşturmaz.Yanması en kolay ayarlanabilen ve yanma verimliliği en yüksek olan yakıttır.Bu özelliği kullanım kolaylığı ve ekonomisi sağlar.Karbon içeriğinin düşük olması nedeniyle atmosferde sera etkisi oluşturan ve insan sağlığı bakımından zehirleyici olan karbondioksit gazı emisyonu,katı yakıtlara göre 1/3 ve sıvı yakıtlara göre ½ oranındadır.

Dünya da doğalgaz

Çeşitli kimyasal ürünlerin başlıca hammaddesi olan doğalgaz dünya enerji tüketiminin önemli bölümünü karşılamaktadır.Doğalgazın geçmişi yüzlerce yıl öncesine dayanmaktadır.Tarihsel kaynaklar doğalgazın ilk kez M.Ö. 900 lerde Çin de kullanıldığını göstermektedir.Taşınması, işlenmesi ve stoklanması kolay olan doğalgaz yaygın kullanımı ise 1790’da İngiltere de başladı.Boru hattı taşımacılığıyla birlikte 1920 lerde artan doğalgaz kullanımı 2.Dünya savaşından sonra daha da gelişti.Doğalgaz enerji üretim sektöründe ilk kez Amerika da kullanılmaya başladı.1950li yıllarda doğalgazı dünyada enerji tüketimindeki oranı %10u geçmiyordu.Günümüzde ise enerji tüketiminin %24ü doğalgazla karşılanmaktadır. Dünyada bilinen doğalgaz rezervlerinin yaklaşık 70 yıllık ömrü olduğu tahmin edilmektedir.Bilinen doğalgaz rezervleri petrol rezervlerine eş değerdir.

Türkiye'de Doğalgaz

Türkiye’de doğalgazın varlığı 1970 yılında Kırklareli Kurumlar bölgesinde tespit edilerek,1976 yılında Pınarhisar Çimento Fabrikası’nda kullanılmaya başlandı.1975 yılında Mardin Çamurlu sahasında bulunan dogalgaz 1982 yılında Mardin Çimento Fabrikası’na verildi.Kaynaklardaki rezervlerin sınırlı olması tüketimin genişlemesini önledi.

Doğalgazın sanayi ve şehir şebekelerinde kullanımı çalışmalarına, 84/8806 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla 1984 yılında SSCB ile imzalanan doğalgaz sevkıyatı anlaşmasının ardından başlandı.Doğalgaz şehir içi evsel ve ticari olarak ilk kez 1988’de Ankara’da kullanıldı.1992 yılında İstanbul’da Bursa’da,Eskişehir’de, İzmit’te doğalgaz pazarı genişledi.

Türkiye’de tüketime sunulan yıllık doğalgaz miktarı,imzalanan anlaşmalarla 2005 yılında 40 milyar m³;2010 yılında 55 milyar m³ mertebesine ulaşması beklenmektedir. Özellikle evsel kullanımda doğalgazın kesilmesi riski yoktur.Gazın büyük bir kısmı sanayide kullanılmaktadır ve gaz dağıtım firmaları sanayideki aboneleri ile özel bir sözleşme yaparak olası bir gaz arzı sıkıntısında sanayiye verdiği gaz miktarını azaltıp bunu konutlara vermektedir.Böyle bir durum,bugün için çok az bir ihtimaldir,çünkü ülkemizde gaz arzı talepten fazladır.

Türkiye’de de sınırlı bir miktarda doğalgaz çıkmakta ve kullanıma sunulmaktadır. Türkiye doğal gazı esas olarak Rusya ve İran’dan boru hatlarıyla,Cezayir ve Nijerya’dan sıvılaştırılmış (LNG)olarak deniz yoluyla satın almaktadır.Ayrıca Azerbaycan ve Türkmenistan ile doğalgaz temini için anlaşmalar yapmıştır.

Türkiye,enerji uzmanları tarafından dünyanın en hızlı gelişen on pazarından biri olarak gösterilmektedir.Ekonomik büyüme ve sınırlı doğal kaynaklar,ülkemizin enerji ithali gereksimini arttırmaktadır.Türkiye stratejik konumu gereği Ortadoğu ve Hazar Denizi doğalgaz üretim alanları ile Avrupa tüketim pazarı arasında köprüdür.

(a)